ประวัติความเป็นมาของการเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning: PBL)

การเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (PBL - Project-Based Learning) เป็นแนวทางการจัดการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากการลงมือทำโครงงานจริง โดยบูรณาการความรู้จากหลายศาสตร์เพื่อตอบคำถามหรือแก้ปัญหาที่เป็นจริงในชีวิตประจำวันหรือในสังคม แนวคิดนี้ไม่ได้เกิดขึ้นแบบเฉียบพลัน แต่มีพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ยาวนาน มีรากฐานมาจากแนวคิดของนักการศึกษาหลายคน โดยเฉพาะในโลกตะวันตก

การเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน หรือ PBL (Project-Based Learning) เป็นรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีบทบาทสำคัญในการค้นคว้า ศึกษา และลงมือทำโครงงานที่มีความหมายต่อชีวิตจริง โดยใช้กระบวนการแก้ปัญหาและบูรณาการความรู้จากหลายศาสตร์เข้าด้วยกัน แนวคิดนี้ไม่ได้เกิดขึ้นในทันที แต่มีรากฐานทางประวัติศาสตร์ยาวนานและค่อย ๆ พัฒนาขึ้นผ่านการทำงานของนักการศึกษาหลายคน



จุดเริ่มต้นสำคัญของ PBL มาจาก จอห์น ดิวอี้ (John Dewey) นักปรัชญาและนักการศึกษาชาวอเมริกันในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ถึงต้นศตวรรษที่ 20 ดิวอี้เชื่อมั่นว่า "การเรียนรู้ที่แท้จริง” ควรเกิดจาก การลงมือทำ (Learning by Doing) และโรงเรียนควรสะท้อนชีวิตจริงของสังคม การเรียนจึงไม่ควรจำกัดอยู่แค่ตำรา แต่ต้องเปิดโอกาสให้ผู้เรียนเผชิญสถานการณ์จริง และใช้ความรู้แก้ปัญหาอย่างมีความหมาย แนวคิดนี้ได้กลายเป็นรากฐานสำคัญให้การเรียนรู้เชิงโครงงานเติบโตต่อมา



ต่อมาในปี ค.ศ. 1918 วิลเลียม คิลแพทริค (William H. Kilpatrick) ศิษย์ของจอห์น ดิวอี้ ได้เผยแพร่บทความชื่อ "The Project Method” ซึ่งถือเป็นจุดกำเนิดของแนวคิดการเรียนรู้โดยใช้โครงงานอย่างเป็นรูปธรรม คิลแพทริคอธิบายว่า "โครงงาน” คือกิจกรรมที่ผู้เรียนทำด้วยความตั้งใจ มีเป้าหมายชัดเจน และเกี่ยวข้องโดยตรงกับความสนใจของผู้เรียน การเรียนรู้ในรูปแบบนี้ช่วยสร้างแรงจูงใจภายใน และทำให้ผู้เรียนรู้สึกว่ากิจกรรมที่ทำมีคุณค่าและเชื่อมโยงกับชีวิตจริง



เมื่อเข้าสู่คริสต์ศตวรรษที่ 20 PBL ได้รับการพัฒนาต่อเนื่องและเริ่มแพร่หลายในหลายประเทศ โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกา แคนาดา และยุโรป รูปแบบนี้ถูกนำไปใช้ในทั้งการศึกษาขั้นพื้นฐานและการศึกษาระดับอุดมศึกษา รวมถึงการฝึกอบรมวิชาชีพ เช่น แพทยศาสตร์ วิศวกรรมศาสตร์ และการจัดการ ซึ่งต้องการให้ผู้เรียนฝึกทักษะการทำงานเป็นทีม การคิดเชิงวิเคราะห์ และการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ



ในยุคปัจจุบัน องค์กรสำคัญที่มีบทบาทในการพัฒนา PBL อย่างมาก คือ Buck Institute for Education (BIE) หรือชื่อใหม่ PBLWorks องค์กรนี้ได้ออกแบบโมเดล "Gold Standard PBL” ที่ได้รับความนิยมทั่วโลก โดยเน้นการออกแบบโครงงานที่มีคุณภาพสูง ครอบคลุมการวางแผน การทำงานร่วมกัน การนำเสนอผลงาน และการประเมินผลอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ผู้เรียนได้รับทั้งความรู้ ทักษะ และประสบการณ์จริง

สรุปได้ว่า การเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐานเป็นผลรวมของพัฒนาการทางความคิดด้านการศึกษา ที่เริ่มจากการเน้น "การเรียนรู้จากประสบการณ์” ของจอห์น ดิวอี้ และต่อยอดโดยวิลเลียม คิลแพทริค จนกลายเป็นแนวทางการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ช่วยให้ผู้เรียนได้ฝึกแก้ปัญหาจริง พัฒนาทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 และเตรียมพร้อมสู่การทำงานในโลกจริงอย่างมีประสิทธิภาพ


ข้อมูลเพิ่มเติม

บทเรียนออนไลน์การเรียนรู้โดยใช้โครงงานเป็นฐาน
https://www.thaieducation.net/v2/xoRtBg74Gw

กระบวนการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning: PBL)
https://www.thaieducation.net/v2/5JAgZUTXsV

ตัวอย่างโครงร่างแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน (PBL)
https://www.thaieducation.net/v2/oQ2JALxHRZ

นิเทศก์ News

ข่าวประชาสัมพันธ์ สพป.จันทบุรี เขต 1

การประเมินสัมฤทธิผลการปฏิบัติงานในหน้าที่เพื่อพัฒนาการศึกษา